سیر تطور دیدگاه مفسران پیرامون بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن کریم

قرآن مجید کتابی است آسمانی که خطابش به عرب معاصر نزول، اما مرادش تمامی انسان ها در همه زمان ها و مکان ها است. خطاب و توجه قرآن به معاصران نزول موضوعی است که صاحبنظران در قرون مختلف به شیوه های گوناگون با آن برخورد داشته اند. برخی از خاورشناسان قرآن را کاملا متأثر از فرهنگ زمانه نزول دانسته، برای آن چیز تازه ای قائل نیستند. گروهی از مسلمانان قرآن را در برخورد با فرهنگ زمانه قائل به تسامح دانسته، مطالب قرآن را به و بخش "مختص فرهنگ زمانه" و "جاودانه" تقسیم کرده و معتقدند تنها باید مطالب اصلی و جاودانه قرآن استخراج گردد. اما اکثر مفسران بازتاب فرهنگ زمانه را در قرآن نتیجه هم زبانی قرآن با معاصران نزول و یا لازمه نقد و اصلاح انسان ها می دانند و گروهی آنرا فرازمانی دانسته، برای آن هیچ پیوندی با عصر نزول قائل نیستند.در این پژوهش سیر دیدگاه های قرآن پژوهان و مفسران پیرامون بازتاب فرهنگ زمانه در قرآن در پنج موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوعات که عبارت اند از: شیطان، هفت آسمان، چشم زخم، سحر و نعمت های بهشتی، از میان هشتاد آیه بررسی شده در موضوعات مختلف انتخاب شده اند. پس از کاوش در دیدگاه ها روشن شد که همزمان با نزول وحی این موضوع به شکل افراطی خود یعنی اثر پذیری کامل از فرهنگ معاصر نزول، در میان مخالفان قرآن وجود داشته و پس از آن از همان قرن اول هجری می توان به گزاره هایی از موافقت با این موضوع در سطوح مختلف در میان مفسران وحی دست یافت. در سده اخیر نیز که این موضوع به شکل نظریه در آمده است، همزمان با افزایش موافقان، مخالفان آن نیز بیشتر شده و به موضوعی چالشی بدل شده است.